Международное объединение содействия развитию абазино-абхазского этноса «Алашара»

Апрограмма амагIны ауагIа рыхъазла рыцIа-рыцIа йдухитI

Программа становится все более народной

Асквш 2019 агIарбараквала «Алашара» адкIылара анхара шакIвшаз

 

Асквш агIарбара хъада

Асквш 2019 ауацIа Адуней адкIылара «Алашара» анхара шакIвшаз ануырхъвыхуа йубитI ауи ажвлара адкIылара ауысква уагIата йрылалуа рпхьадзара сквшигIадзапхьадза рыцIа-рыцIа йшалахIауа. Араъа зунашва хIхIвауа ауат йрылуи йырпшуи йгьырхъазым, зкъарула, закъыльла, захчала ауат радгалра йацхърагIауагьи щардапI. Ауысква дара рхъаталагьи йадыргалитIта йдырхъйитI «Алашара» ацхърагIара гIадрысабапуамцара. Черкесск апны йаныргIалу «Алашара» адкIылара ауысхарта аунашвачпагIв Мыква Мурат йшгIайпхьадзазла, «Алашара» ргIаджвыквцIаракви руыскви йрыцыркIуата хвыдъа нхарата йакIвшази апартнёрква ахчата йгIаларцIази адукIылхырквын апхьадзара сом 9 мильуанкI айхIа надзуштI. Ауи апхьадзара йгьалам Абаза уагIа рфонд анархарала абзазара йаларжьыз апроектква.   

ЙгIаншищтара «Алашара» анхара апны цIас хъадата йщаквгылапI: «заджвы йцынхъвы» йынхарныс йшащтам, «ацынхара» шакIву йзщту. «Алашара» акъральыгIва нхартаква рхачIвква гьрыхъвдаквырцIум, ауат йрыцынхитI. Ари ажвлара адкIылара «анапIсыргвыцIа» йыквта акытква рпны йыззпшуа анасып хIазырта йгьархIум, ауи абзазагIвчва йрыцынхауамцара хIкытква рпны абзазара агъьызчIвуа ахачIвква архъйитI. Йаргьи псейспамцара акытква рбзазагIвчва датша заджвы ймайгвгъахуата дара ркъарула ауысква дырхъйарныс гIартахъхитI.

– Йдучвам агIамта ауацIала ауагIа рхъвыцща гвы аутуата тшапсахтI – ауи акIвпI цысквша рурала «Алашара» йакIвнаршаз анхара гIарбара хъадата йаму, – йхIвитI ауи ауысла адкIылара апрезидент Эгьзакь Мусса. – Ауаса ауат апсахраква рыцIагьи йцIолахарныс ахъазла апхъахьылагьи нхара ду акIвыршара атахъыпI.

 

Азаман йархъвыхтI

«Алашара» адкIылара йдырхъйауа ауысква йрыуата ауи гIаншищтара дахIврала йакIвшаквауа ансисквша йрыквгIацапахитI. ЗымгIва йрапхъата араъа рунашва хIвара атахъыпI Абаза культура амши Абаза хъвмарракви. Ауат анакIвшауа йгIарылалуа ауагIагьи асасчвагьи ансисквша йрылахIитI. АрхъвыхыгIвчва йшырпхьадзауала, асквш 2019 агIан йауацIыху агIвабаза гвыргъьарамшкI йрылан уагIа 3000-гIв райхIа. Адиалектика хабза ацIасквала апхьадзара мачI-мачIымцара анадзарагьи щтIнахитI, арат ауысква радгалрагьи ргIарбараквагьи рыцIа-рыцIа йагъьхитI. Ауи апшта, йагIвсыз ауагIахъа спорт хъвмарраква рпны апхъала йщаквдыргылыз арекордква зымгIва йрыладырхIатI.

Адуней адкIылара «Алашара» агIвырагIацIщтра уысква гьашIадрысуам, апхъа йгIацIцIыз акнигаква, абаза гIвгIвычва рыршIыйара йауата йкъытхаз агIвыраква атагIацIырщтхитI. АуагIа рпны рыцIа-рыцIа тшауацIырхитI аспорт анкъвакъвраква «Айха хъацIа», амарафон чкIвын, зныбыжьла йапшым абзазагIвчва рыхъазла йадыргалуа афутбол турнирква. Абаза бызшва арыпхьарала йадкIылаз агвыпква йрылан 142-джь, ауат йрыуата 98-гIв апычIв хъви, ахъв хъади абгата йырхъысын дахIврала архъвыхраква ркIытI. ЦIаста йщаквгылхьу Тобыль Тольыстан йгьи Кълыч Рауф рыхьызква зхъхIвалгIу анаука конференцияква Апсны агIащтийыгIвчвагьи рылата йакIвшатI, абаза бызшвали литературали анкъвакъвраква йрылан апхьагIвчва 200-гIв райхIа. Амультфильмква абаза бызшвала ратакIра йгIашIамсуа йымгIвайситI, абаза бызшвала йапхъахауа агвацчпа фильм адынхалра ацIыхъва йнадзитI. Асквш 2019 ауацIа аэкология акция «Уткъвым цIла лацIа» пщкыткI рпны йакIвшатI: Хъвыжвду, ХъвыжвчкIвын, ЙынджьыгьчкIвын, АлбыргIан. МзагIвцIлата 200 ларцIатI. Апхъала апшта йгIашIамсуа йымгIвайситI арат анархараквала йакIвшауа анхара: згIвадарала йырчву абзазара швапха ауагIа йрылагара, ани асабии рызгIвадара агIахчара, абаза ткъвымква ртурых архъвыхра, чкIвынргIа рымгIвайсра атшауацIнарыхра, аэкология сабшаква радгалра, абзазагIвчва ргIаджвыквцIараква йрыцкIра, акытква рджьгарыгIвчва рыцынхара, аюрист цхърагIара адгалра. «Алашара» адкIылара рцхърарала йадгалапI анапIлачпара-ршIыйара азыбжьара йгьи Хъвыжвду апны агIахIвра азыбжьара.  

Арат йрапшу ауысква азаман архъвыхра йгIацIстI, ауат ракIвыршара абазакви апсуакви щцалрата йырзалхьатI Къарча-Черкес апны йахъазымкIва анахьанат аштаква рпынгьи, ауат йгIарылалуа агIвымакъраль диаспораква ргIащтийыгIвчвагьи рыцIа-рыцIа йрылахIуштI.   

 

Цри бызшва йанакIвызлакIгьи хъгалра амапI

Асквш 2019 «Алашара» адкIылара анхара шIыцра щарда аланацIатI. Апланква лырхуата анархартаква рунашвачпагIвчва йанакIвызлакIгьи джьащахъвара щарда гIархъвыцитI, хачIвыта йдыргылуа рырхъйара апны йапшым уыжвгIанчIви амальква ргIарысабапра йазыпшгIитI. Абаза бызшва ахъвшара (Джьандар Мурат) йагIвсыз асквш апны абаза, апсуа бызшваква ззырдыруа йырцхърагIагата йынкъвыргауа ателефонква рпны йгIарысабап йауаш апрограммаква йрыдынхалтI: апсуа-урышв ажвар, абаза хIарыфба йгьи апхьадзага. Android ахъазла кIьыдата йгIандыршатI агIвычIвгIвыс абаза бызшви акультури шидыруа зырхъвыхуа атест. 

– Ауат апрограммаква апхъа абаза ъачIвагIагIвчва йырчпан хвыдъа хIа йгIахIыртхтI Android йгьи IOS платформаква рпны йщаквхIыргылырныс ахъазла. Ауаса йхIвара атахъыпI ауат анхараква йрыквшвауа ахв швабыж йшдуу, – йхIвитI Джьандар Мурат. –

АсабигIзартаква йгьи апычIв апхьартаква йрыцIу асабиква рыхъазла абаза бызшва йаквыргIапста адидактика хъвмарраква лрыхIазыртI «Алашара» (Псыжв кыт) сабигIзарта аунашвачпагIв Ачбокъва Зурида. Ауат абаза бызшвала йъарыдынхалуа 11 сабигIзартакIи апхьарта 31-и йырзыхIшуштI.

Датша сабигIзартакI аунашвачпагIв Ажьи Оксана («Алёнушка», АлбыргIан кыт) асабигIзартаква рпны абаза бызшвала асабиква йызларыдынхалуа ацхърагIагаква шIыц-шIыц дрыдынхалхтI. Апхьахьа шIа Джьмакъвыл Заира цри бызшва зымдыруа асабиква йызларыдынхалуаш абаза бызшвала апхьага абаркIыра дадынхалтI. Апхьага ахъазла асуратква зчпаз Быджь Амир йакIвпI, ужвы ауи агIацIщтра йаздрыхIазыритI.

«Алашара» адкIылара абаза бызшва арыпхьара адгалра ауысла Къарча-Черкес республика апны йызцхърагIауа абаза апхьартаква йгьырхъазым. ЦхърагIара радзитI абаза бызшвала йадрыпхьауа йъалагаз АдгьахIабльа йгьи ЭркеншахIар апхьартаква. «Алашара» арыпхьара йгьи агIарбага цхърагIагаквала йырцхърагIитI Ставропольи Москви рпны абаза бызшвала арыпхьара адызгалуа ажвлара адкIылараква. Асквш 2019 апхын Трыквшта абаза диаспора рахIварала Льий Зауыр Акпынар кыт апны абаза бызшвала йайрыпхьун, гIвымызкIи бжакIи руацIа ауи уагIа 100-гIвы райхIа дрыдынхалтI. 

 

ХIуагIахъа рызгIвадара багъьахарныс хIтахъыпI

АбзазагIвчва райъазара анадзара агъьызчIвуа ацхърагIара, аспорт, згIвадарала йырчву абзазара швапха, аспорт тшыбжьараква радгалра – абаратгьи «Алашара» адкIылара анхара апны гватра ду рызрымапI.  

Ауи ауысла шIырпшыра змам гIаншарата йпхьадза йауаштI «Онкология згIваква рдиагностика паса амчбыжь». Ауи «Алашара» Къарча-Черкес апны йадыргалтI Агрба Беслан Родион йпа йгьи ауи дзунашвачпагIву Апсуа жвлара фонд «Амшра». Акция йацыркIтI Къарча-Черкес республика азгIвадарахчара аминистерства йгьи ареспублика онкология квта. МчбжьыкI аурала зъазара хIаракIдзата Евразия айъазагIвчва рфонд йалу 15 айъазагIвчва ареспублика абзазагIвчва рызгIвадара дырхъвыхтI, араъа йынхауа айъазагIвчва рдырраква йрыладырхIауата йрыдынхалтI.  600-гIвкI раъара рзгIвадара аъащата йызтагылу дырхъвыхтI, ауат йрыуата 400-гIв абаза кытква йрыуан, а-200-гIв –анахьанат ашIыпIаква. Архъвыхраква йгIаркIылсыз йрыуата 18-гIв онкология згIва рыхьуата йгIдрыбергьыльтI, 43-гIв гвыргIва гIауылазымцIауа чыра рымата йгIацIцIтI. 15-гIв чмазагIвчва ркъьарала йрайъазатI зъазара хIаракIу аркъьагIвчва-онкологква. Ауат айъазагIвчва йрыуапI амедицина наукаква рдоктор, онкология йгьи нурла айъазара акафедра апрофессор, Блохин йыхьыз зхъхIвалгIу анаука онкология квта анаука нхагIвы Нечушкина В.М. Аркъьараква зымгIва дахIврала йакIвшатI. Акция йгIацIанакIтI онкодиспансер апны йынхауа айъазагIвчва 35-гIв, арайон згIвадарахьпшыртаква рпны йынхауа 15-гIв, афельдшер-акушер айъазартаква рпны йынхауа 18-гIв йгьи СГТА амедицина институт астудентква. 

Ауи апхъала «Алашара» адкIылара ахъвшара «Медицина» (Эгьзакь Мадина) Къарапагва кыт апны йадыргалтI онкология згIваква знархараз алаборатория-диагностика рхъвыхраква. МызкIы ауацIа архъвыхраква йгIаркIылстI бзазагIвчва 200-гIв, ахвыгIв рпны гепатит С гIадрыбергьыльтI. Хъачва 90-гIвы йазалху простата антиген ауысла йырхьпшытI, ауат йрыуата быжьгIвы дерт рымата йгIацIцIтI, рак рыхьуата – хгIвы. Ауат зымгIвагьи онкология диспансер апны йатахъу амальква зымгIвала йрайъазитI, азгIва пасата йъагIадрыбергьыльыз ахIатырла айъазара агIарбараква дахIврала йахъвдаквыцIырныс уайгвгъа йауаштI. 

АйгвыгIвра ду рызрымапI анчва рызгIвадара, ауат рыхъазла йазалхта асеминарква адыргалитI, йазалхта рхъа йшадынхалуаш йазырбжьитI – ауи йаквыргIапсу аспорт ъамапсымаква «Алашара» адкIылара агрантла йырхвгIатI.

Ауаса азгIвадара агIахчара апны зымгIва йрагъьу апрофилактика нхари азгIвадара агIахчара знархару абзазаща швапхи ракIвпI. «Алашара» адкIылара акъарула абаза кытква рпны йдыргылтI аспорт уыхвараква, ауат рбзирала абзазагIвчва физкультури спорти тшрыдыркIылта рхъа йадынхалырныс лшара шIыц рымапI. Ужвы акытква рбзазагIвчва дара-дара анкъвакъвраква акIвдыршитI, ауат рыхъазла артшхъвагаква «Алашара» йадыргалитI. ЙагIвсыз асквш аурала ауат рапш анкъвакъврата 6 акIвшатI. 

Асквш ауацIа «Алашара» йаланакIуа аспорт атшауацIыхра ахъвшарала (Чква Расул) шIыцрата йгIаншатI анкъвакъвра «Абаза уагIа ррекордсменква». Ауи анкъвакъвра ъадзакIвшуз йапшым анархартаквала 13 рекордкI щаквдыргылтI. 

ЙалкIгIата, ахъвшара анхара дахIврала йшакIвшауа йаквшахIатхатI Чква Расул «Акыт шIыпIаква рпны физкультура йгьи аспорт нхара йагъьу адгалагIв» номинацияла Россия асогIат ъагIайквнадыргаз. 

«ХIара Къарча-Черкес йахъазымкIва акъраль шабгу йдхIырбатI акытква рпны аспорт дахIврагьи сабапрагьи амата йадгал йшауаш», – араса даквчважватI ари артшхъвага Эгьзакь Мусса.  

 

Ауат ракIвпI хIуачIвбзазара знапIыцIу

Йшпаъазлуш абазаква хIуачIвбзазара? ЧкIвынргIа уахьчIва йшгIадзынхIыргылуа апшта акIвпI ауи шцуш. ЙгIадзынгылуа абанпараква райгвыгIвра «Алашара» рынхара апны магIны дудздза ззырбауа нархартапI. ЙгIахIахвырквын, ажвлара адкIылара ахъвшараква зымгIва асабиква ргIадзныргылра, чкIвынргIа ртшауацIыхра йырзынарху ахачIвква йрыдынхалитI. Хъадата ауат йрыдынхалуа «АтгIачви асабикви» (Джьмакъвыл Нателла) йгьи «ЧкIвынргIа ртшауацIыхра» (Мамбет Белла) хъвшараква ракIвпI. Асабикви чкIвынргIи рыдынхалра апны йапшым нархарта щарда гIащтIырхитI: асабитгIачваква цхърагIара рзыгIаныршара, Абазара ацIасква ргIаргвныргIвра, ахабзаква ргIахчара, хIуагIахъа турых дырдырра, йгврыхву чкIвынргIа рщтIыхра, арыпхьара тренингква радгалра, йапшым ашта йгьи акъральыгIва программаква йрылалуа аджьгарыгIвчва йрыцкIра, чкIвынргIа радкIылра, зтахъырала адгалра уысква йгIарылалуа ачкIвынчваква йрылархIара.   

– ХIара хIыхъазла магIны ду амапI хIысабиква, хIычкIвынчва рцри бызшва, руагIахъа цIасква рдырырныс, йызгIвадата, йгвыбзыгъата йгIадзынгылырныс – аратква зымгIва азхIара бзазара йащатапI, – йрыбагъьитI Эгьзакь Мусса. 

Адуней адкIылара «Алашара» ацхърагIарала асквш 2019 ауацIа чкIвынргIа йрыуата 46-гIвы хIышта йгьи хIкъраль рпны йакIвшаз 15 айззаракI йрылан, ауат йадыргалыз пщжвлара проекткI агрантква гIатыргатI. Аквтанай апхьартаква йгIарылгаз 8-гIвы Москва, Ростов йгьи КъЧР авузква йнарахвтI. 110-гIвы зхъысыз 6 арыпхьара абаркIыракI акIвшатI. Турыхдырра нархара рымата хгIамдаракI адыргалтI. Зтахъырала «Алашара» анхара адгалра джьгарта йацхърагIауа чкIвынргIа рпхьадзарала 50-гIвы йнадзатI. Асквш 2019 агIан аквтанай ъачIвагIагIацIгыртакви йхIаракIу апхьартакви рпны йапхъахауа акурс йыцIалыз ахIвсси ачкIвынчви рыхъазла йапхъахауата йадыргалтI 100-гIвы райхIа гIазызкIкIыз агвыргъьахъв хъвлапын ду «Астудентква райхIвахIвра».  

«АтгIачви асабикви» хъвшара йгьи апхIвысква рсоветква йацгIаджвыквырцIаз ауыс шIыцква йрыуата йгIалкIгIа йауаштI апроект «Абанпараква апызщылуа». Ауи апроект абзазара йаларыжьуата зныбыжьла 13 сквша йгIашIарышвта сквшы 83-гIв йнадзуз уагIа 370-гIв злаз 5 анйаракI акIвдыршатI, Гвым кыт апны абгата ауагIахъа цIасква рынкъвгарала йшвапхаз уыжвгIанчIви тацанадылра адыргалтI.

 

ХIкъарула йхIзычпуш щардапI

Асквш 2019 апны абаза кытква рыжвлара джьгарра зынгьи йапшымкIва тшшщтIнахыз гIалуымкIгIушта йгьаъам. АкытлагIвчва дара ркъарула йакIвдыршаз аспорт анкъвакъвраква йырхъазымкIва Абаза уагIа рфонд амальла йазыркIкIуаз ахча гIадрысабапуамцара абзазара йаларыжьтI йапшым ажвлара проектква. «Алашара» адкIылара ари анархара дадынхалитI Черкесск апны йаныргIалу ауысхарта аунашвачпагIв йтарагылыгIв Гьадыгв Мурат. СквшзаджвыкIла ахчата йазыркIкIытI сом 1075828. Акытква рызджьакI йазыркIкIыз ахчала магIны зму ауысква дырхъйатI. Гвым апны анасос станция уыжвгIанчIви ъамапсымала йадыргалын адзцагаква рынхара агъьырчIвтI, ЙынджьыгьчкIвын апны анышвынтара алдырган араъа йынкъвыргауа аъамапсымаква рыгIвнацIарта руыхватI, Къарапагва апны акыт асаби топасыгIвчва гвып рыхъазла йазалху фаша рхвгIатI, Хъвыжвду апны апхьарта апахь тротуар плиткала йдрыпшдзатI, Малабазинск апны апхьарта злакIвыршу агвара гIадыршIыцтI, Псыжв йгьи Гвым рпны аспорт ъамапсымаква рхвгIан йдыргылтI. Ащарда арат ауысква йрыдынхалуаз дара абзазагIвчва ракIвын, ауыгьи хвыдъа.   

– ЙызнымкIва хIшаквшахIатхазла, йхIылшитI хIкъарула хIкытква хIрыпшдзарныс, араъа абзазаща агъьхIчIвырныс. ЙагIвсыз асквш йшгIахIнарбазла, ауагIа йгIаргвынгIвитI йгьихIазырпI рцри кытква дрыпшдзарныс ахъазла ргIапсара йахъазымкIва рахчагьи аларцIарныс, – араса йпхьадзитI Эгьзакь Мусса.

АкъральгIв гIаджвыквцIараква рнархарала «Алашара» адкIылара агрантква ранкъвакъвра 36-гIв алан, тшазынархара швъата 33 гIадыргалтI, ауат йрыуата 12 йрыцыркIтI. АхпроекткI абзазара йаларыжьхьатI, арахьарат рырхъйара йадынхалыркIвитI.

  

Анхара хътIыпI, хабза щатагьи амапI

Адуней адкIылара «Алашара» анхара уысква хабза щата шрымазлуш, ахабарргартаква рыхъазла йшхътIызлуш йащтапI, ауи магIны ду азырбитI. 

– Ауысква зымгIва хабза щата рымазара, ауат зкву зымгIвагьи йырдыруата йаъазара атахъыпI. Йызтахъу дзачIвызлакIгьи амаль йымазара атахъыпI хIынхара шакIвшауа тшахайыргIвазарныс. ЙхIчпауа зымгIва рыхъазлагьи йхътIызара атахъыпI, – абарат ажванахъаква багъьата йгIайыргылитI адкIылара апрезидент Эгьзакь Мусса. 

Анхара йапщылу ашвъаква тамамта рагвныргIвра йахъпшылитI аюрист хъвшара. Аюристква Куртаев МахIмуди Поспелова Лариси рхачIвква йрыуапI абзазагIвчва хвыдаъа юрист цхърагIара рзыгIандыршарныс. Асквш 2019 ауацIа ауат тшгIарзынадырхан йырцхърагIатI уагIа 110-гIвы. Ауат ркьангьашрала тгIаусыхара швъата 75 агвындыргIвытI, ауат йрыуата 40 рпны йгIарбаз ауысква ахъвдаквырщттI, 25 амуыра джьауап гIарырттI, 10 руысла ужвыгьи джьауап гьгIамистI. Ауат цхърагIара ддрадзитI абаза кытква рунашвахъцIартаквагьи.

«Алашара» анхара шакIвшауа абгата йгIадырбитI адкIылара асайт alashara.org, асоцсетква, «Алашара» газет йгьи адайджест «Абаза Къраль». Ахабарргарта-алыхра уысква знархару ахъвшара (ЧкIала Георгий, Йуан Асйат) руыс джьгарта йадгылитI, ахабарква «йшбылуамцара» амальта йаъу зымгIвала йшдыргуш йащтапI.

Асквш ауацIа асайт йгIатарцIатI хабар 200 райхIа. Ажурнал «Абаза Къраль» гIвыра 29 гIаквырцIатI. А-«Библиотека» книгазтынгьи, газетызтынгьи, журналызтынгьи 19-ла йгIадыршIыцтI, а-«Фильмотека» хъвы 9 видеогIвыракIла йаладырхIатI. Асайт къраль 86 йыртабзазауа гIарысабапыгIвчва 11000-гIв апхьитI. Асквш 2019 аурала ауи йталтI 19432-н, апшраква рпхьадзара 52479 йнадзитI. Асквш 2019 ноябрь мыз йгIашIарышвта асайт апны йынхауа йалагатI абаза жвлара адкIылараква рассоциация «Апсадгьыл» йазынарху ахъвы.

Асоцсетква йыртарцIатI гIвыра 400 райхIа. YouTube агIвыраква 67-ла йгIадыршIыцхтI, эфир рейшата 9 акIвшатI. YouTube апны «Алашара» адкIылара аканал амачвацIацIагIвчва рпхьадзара гIванла йалахIатI. УахьчIвала ауагIа рыцIа йхъызхуа Инстаграмм апны адкIылара рмачвацIацIагIвчва 14400-гIв йнадзитI, анахьанат асоцсетква рпны – ауат рпхьадзара гIвынзыкьыгIв йгIашIарышвта хвынзыкьыгIвдза йнадзитI. 

Ауи акIвымкIва, «Алашара» адкIылара анхара дара рамальквала йгIаквчважвитI ашта йгьи акъраль хабарргартаква.

 

ЙлыхIхыз анархартала хIымгIвайсуаштI

«Алашара» анхара агIарбараквала, ауагIа ауи йшазыъула уапшрыквын ухъагвы аквыта йузыхIвитI адкIылара агIаныршагIвы, апрезидент Эгьзакь Мусса апхъапхъадза дызтагылыз аджыпха штамаму. Йджвыквлыз асквш 2020 апынгьи анхара йара ауи анархартала йымгIвайсуаштI.

– ЦIабыргыпI, ужвыгьи щардагIвы хIгIаджвыквцIараква йгьрыдгылуам, хIара йхIзынарху арджьарагьи гIгIитI. Йыррейшара атахъу нархараквакIгьи аъазапI. Ауаса абгата йгIахIахвырквын хIызламгIвайсуа аджыпха таразпI, ауи хIтыцI закIытагьи йгьауашым. ХIынхара ауацIыхIхуамцара, ауи йгIалалуа ауагIа рыцIагьи йрылахIырхIумцара апхъала хIымгIвайсра атахъыпI. Араса хIынхарыквын хIмурадква шхIзырхъйуш хIакъпI, – йхIвитI багъьата Эгьзакь Мусса.